قيم كيست ؟ مي‌دانيم كه شرط تصرف در امور مالي، داشتن اهليت استيفا است. شخصي اهليت استيفا دارد كه عاقل، بالغ و رشيد باشد. در صورت نداشتن هر يك از اين شروط، شخص محجور ناميده مي‌شود؛ به طوريكه نمي‌تواند در امور مالي خود تصرف كند. قانون براي حمايت از محجورين و جلوگيري از اتلاف و ضايع شدن حقوق آن‌ها، افرادي را تحت عنوان قيم براي رسيدگي به امور مالي آن‌ها منصوب مي‌كند. در اين مقاله به بررسي اين مطلب مي‌پردازيم كه قيم كيست تحت چه شرايطي نصب مي‌شود و چه وظايفي دارد؟

قيم كيست ؟

قيم سرپرست و حامي شخص محجور است؛ به طوري كه اداره امور مالي او را بر عهده مي‌گيرد و بر اساس وظايف خود و مطابق قوانين، به اموال محجور رسيدگي مي‌كند. بر اساس قانون، ولي خاص محجور، صلاحيت و توانايي تصرف در امور مالي و غير مالي او را دارد. در ماده ۱۱۹۴ ق.م آمده است كه ولي خاص عبارت است از پدر، جد پدري و شخصي است كه به عنوان وصي از طرف آن‌ها منصوب شده است. حال در صورت فوت پدر و جد پدري و عدم وصيت آن‌ها مبني بر نصب شخص خاصي جهت رسيدگي به امور محجور، قانون به نصب قيم اقدام مي‌كند.

اشخاص نيازمند قيم

بر اساس ماده ۱۲۱۸ ق.م، براي اشخاص ذيل قيم نصب مي‌شود:

۱- كودكي كه ولي و سرپرست خاص ندارد:

كودكي كه پدر و جد پدري خود را از دست داده است و فردي نيز از جانب آن‌ها جهت اداره اموالش منصوب نشده است، نيازمند قيم است.

۲- شخص مجنون يا غيررشيدي كه از زمان كودكي ديوانه و سفيه بوده است و ولي خاص هم ندارد:

فردي كه علت جنون يا عدم رشد او مربوط به دوران كودكي اوست و ولي خاص خود را نيز از دست داده است جهت تصرف در امور مالي خود نيازمند قيم است.

۳- شخص مجنون يا غيررشيدي كه از زمان كودكي ديوانه و سفيه نبوده است:

گاهي شخص ممكن است به علت بيماري يا حادثه‌اي دچار جنون يا عدم رشد شود كه در اين صورت نيز اهليت استيفاي او از بين مي‌رود و قانون براي اداره امور مالي‌اش قيم نصب مي‌كند.

شرايط نصب قيم | قيم كيست

نصب قيم به دقت بالا و حساسيت زيادي نياز دارد و هر شخصي را نمي‌توان به عنوان قيم در نظر گرفت؛ زيرا امكان تصرف در اموال محجور به او داده مي‌شود بنابراين قيم بايد امانت‌دار، عاقل، بالغ و بصير باشد. البته در قانون شروط ديگري نيز براي نصب قيم آمده است كه عبارتند از:

۱- قيم مسلمان، بايد مسلمان باشد:

بر اساس ماده ۱۱۹۲ ق.م، نمي‌توان براي شخص مسلمان،‌ ولي و قيم غيرمسلمان و كافر نصب كرد.

۲- قيم تحت ولايت و قيمومت نباشد:

شخصي كه خود تحت سرپرستي و قيموميت ديگري است،‌ محجور است و قطعا نمي‌تواند امور مالي شخص ديگر را به دست گيرد.

۳- قيم به جرم‌هاي اشاره شده در قانون محكوم نشده باشد:

بر اساس ماده ۱۲۳۱ ق.م، شخصي كه با حكم قطعي به يكي از جرم‌هاي سرقت، خيانت در امانت، كلاهبرداري، اختلاس، هتك ناموس يا منافيات عفت، جنحه نسبت به اطفال و ورشكستگي به تقصير محكوم شده باشد نيز نمي‌تواند قيم شخص ديگري شود.

۴- قيم عمل ورشكستگي خود را تصفيه كرده باشد:

چنانچه فرد ورشكسته شده باشد و هنوز عمل ورشكستگي خود را تصفيه نكرده باشد، صلاحيت قيموميت ندارد.

۵- قيم به فساد اخلاقي معروف نباشد:

اگر شخصي به فساد اخلاقي و ناهنجاري‌هاي اجتماعي معروف باشد، شايستگي قيمومت خود را از دست داده است.

۶- قيم يا نزديكان طبقه اول او مدعي نباشند:

چنانچه شخص يا نزديكان طراز اول او دعوايي بر محجور داشته باشند، نمي‌توان او را به سمت قيم منصوب كرد.

اولويت نصب قيم

دادگاه پس از بررسي موارد فوق و پيدا كردن افراد واجد صلاحيت، نزديك‌ترين فرد به محجور ( خويشاوندان درجه اول) را به عنوان قيم نصب مي‌كند؛ چنانچه مادر شخص محجور تا زماني كه ازدواج مجدد نكرده است در اولويت انتخاب قرار دارد؛ سپس با ازدواج دوباره، مجددا صلاحيت وي توسط دادگاه بررسي مي‌شود. مثال ديگري كه در اين رابطه قابل ذكر است محجور شدن زن است كه در اين صورت صلاحيت شوهر او به عنوان اولين انتخاب دادگاه جهت قيمومت بررسي مي‌شود.

براي آشنايي با قوانين مربوط به نصب قيم كليك كنيد.

وظايف قيم | قيم كيست

قانون وظايف اصلي شخص قيم را براي وي مشخص كرده است كه شامل موارد زير مي‌شود:

۱- مراقبت از محجور و نمايندگي قانوني او در همه امور مالي او.

۲- تهيه صورت كلي و جامعي از تمام دارائي مولي عليه و ارائه يك نسخه از آن با امضاي خود به دادستان حوزه سكونت مولي عليه.

۳- تعيين هزينه مورد نياز سالانه مولي عليه و هزينه نگهداري و اداره اموال او.

۴- پرداخت خسارتي كه به علت تقصير و كوتاهي او به اموال محجور وارد شده است.

۵- عدم معامله اموال مولي عليه با اموال خود.

۶- عدم فروش، رهن و معامله اموال غيرمنقول مولي عليه كه در صورت انجام آن‌ها، وي مديون شود؛ مگر با در نظر گرفتن مصلحت مولي عليه و مطابق تصويب مدعي العموم. در اين باره هدف به سختي نيفتادن و عدم ضرر و زيان مولي عليه است؛ همچنين قيم نمي‌تواند براي مولي عليه بدون نياز و ضرورت قرضي بگيرد، مگر اينكه مدعي العموم اجازه دهد.

۷- دعواهايي كه عليه مولي عليه مطرح است نبايد با صلح فيصله يابد مگر اينكه مدعي العموم اجازه آن را بدهد.

۸- قيم مي‌تواند جهت قيمومت، اجرت و دستمزد طلب كند. اجرت قيم بر اساس كار او،‌ مقدار كار ايجاد شده توسط قيمومت، ‌محل اقامت قيم و ميزان درآمد مولي عليه تعيين مي‌شود.

نظارت بر قيم

۱- گاهي به علت وجود دلايل موجهي، دادستان مي‌تواند در دادگاه درخواست دهد كه قيم در ازاي اداره اموال مولي عليه، تضميناتي ارائه دهد. نوع تضمين را دادگاه مشخص مي‌كند. در صورتي كه قيم تضمين تعيين شده را ارائه ندهد از سمت قيمومت عزل مي‌شود.

۲- قيم موظف است كه سالانه حداقل يك بار حساب تصدي مسئوليت به عهده گرفته را به مدعي العموم يا نماينده او ارائه دهد. چنانچه از تاريخ مطالبه مدعي العموم يك ماه بگذرد و گزارشي ارائه نشود، قيم به درخواست مدعي ‌العموم عزل مي‌شود.

۳- پس از بر طرف شدن حجر مولي عليه به علت كبر، رشد و… قيم موظف است كه حساب زمان تصدي خود را به او ارائه دهد. اگر قبل از رفع حجر مولي عليه قيمومت قيم پايان يابد،‌ قيم موظف است گزارش زمان تصدي خود را به قيم بعدي بدهد.

۴- مدعي العموم مي‌تواند نظارت بر عملكرد قيم را به طور كلي يا بعضا بر عهده اشخاص مورد اطمينان يا هيات يا موسسه‌اي قرار دهد. اشخاص، هيات يا موسسه تعيين شده، در صورت كوتاهي و تقصير يا خيانت، مسئول خسارت و زيان وارد شده بر اموال مولي عليه هستند.

موارد عزل قيم | قيم كيست

۱- مشخص شود كه قيم امانت دار خوبي نيست.

۲- قيم جنايت كند يا مرتكب يكي از جرايم سرقت، خيانت در امانت، كلاهبرداري، اختلاس و… شده باشد.

۳- چنانچه قيم به دلايل ديگري به جز دلايل اشاره شده، به حبس محكوم شود و ديگر نتواند به امور مالي موله عليه رسيدگي كند.

۴- قيم ورشكسته شود.

۵- مشخص شود كه قيم لياقت يا توانايي اداره اموال مولي عليه را ندارد.

۶- قيم ديوانه شود يا شرط رشد را از دست دهد.

۷- چنانچه قيم به دليل امور مربوط به اموال مولي عليه يا جرم و جنايت نسبت به او تحت تعقيب مدعي العموم باشد، قيم ديگري براي اداره اموال مولي عليه توسط محكمه تعيين خواهد شد.

۸- اگر قيم زن بي‌شوهري باشد ( حتي مادر طفل)، در صورت ازدواج مجدد بايد مراتب را تا حداكثر يك ماه پس از انعقاد عقد نكاح به دادستان محل اقامت خود اطلاع دهد. دادستان يا نماينده او با بررسي شرايط جديد، درخواست قيم ديگري مي‌كند يا ناظري بر عملكرد قيم نصب مي‌كند.

۹- چنانچه قيم در زمان مشخص شده ازدواج خود را اطلاع ندهد، مدعي العموم مي‌تواند او را عزل كند.

براي آشنايي با چگونگي استعفاي قيم كليك كنيد.

عزل به تقاضاي مدعي العموم

۱- قيم عمدا مالي را كه تعلق به مولي عليه داشته است جزو دارايي او محسوب نكند.

۲- عدم ارائه تضمين در زمان مشخص.

۳- عدم ارائه حساب تصدي تا يك ماه پس از درخواست مدعي العموم.

چه زماني مولي عليه از قيمومت خارج مي‌شود ؟

۱- زماني كه محجور به علت كبر، رشد و… از حجر خارج شود.

۲- زماني كه مولي عليه يا هر شخص ذي نفعي خروج از قيمومت را درخواست كند.

براي دريافت اطلاعات بيشتر در خصوص قيم كيست، به كانال تلگرام حقوقي وكيل دات كام مراجعه نماييد. كارشناسان مركز مشاوره حقوقي وكيل دات كام نيز آماده‌اند تا با ارائه خدماتي در زمينه مشاوره حقوقي تلفني وكيل دات كام به سوالات شما عزيزان پيرامون قيم كيست پاسخ دهند.